Foppe van Arkel.
Eerste Heer van Arkel en grondlegger van het Kasteel van Arckelerdam.
relatie
met
Maria van Oyen, dr. van Thieman van Oyen en Anna Gertruda Petronella van der Borst, geb. circa 960.
Uit deze relatie een zoon:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Jan I | *990 | | †1034 | | 44 | 1 | 1 |
Maria van Oyen
Maria van Oyen, geb. circa 960.
relatie (1)
met
Foppe van Arkel.
Eerste Heer van Arkel en grondlegger van het Kasteel van Arckelerdam.
Uit deze relatie een zoon:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Jan I | *990 | | †1034 | | 44 | 1 | 1 |
tr. (2)
met
Thierry van Altena, geb. circa 970.
Uit dit huwelijk 2 kinderen:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Thierry II | | | | | | 1 | 1 |
| 2 | Ode | *990 | | | | | 1 | 2 |
Heiman van Arkel
Heiman van Arkel, geb. circa 940.
Heiman van Arkel.
Deze Heiman die in de tiende eeuw, uit Hongarije bij Keizer Otto de Grote aan kwam, wist zich door zijn dappere daden bij de keizer zo bemind te maken, dat deze hem naar Oost-Friesland zond, om onder een zekere Tieleman, die destijds landvoogd over dat gewest was, het bestuur kreeg over Neder-Friesland, het huidige Friesland. Hij huwde met de dochter van Tieleman, Silla of Gella genaamd en vertok naar Holland.
Daar kwam hij in de gunst van de graven van Holland en Teisterband, die hem enige landen schonken gelegen aan de Linge,welke later verenigd werden onder de naam "Het Land van Arkel".
Rond de tweede helft van de 9e eeuw krijgt Heiman een grondgebied toebedeeld dat wordt omschreven als het Land van Arkel, gelegen ten zuiden van Kennemerland en Amstelland of omschreven als gelegen tussen IJssel en Merwede-Linge. Onduidelijk is precies gebleken hoe groot het daadwerkelijk was, maar alles centreerde zich op de heerlijkheid Arkel. Pas in de 12e eeuw komt er meer duidelijkheid over het grondgebied en de uitbreiding daarvan. Dan bevat het grondgebied vanaf de Merwede en Linge circa 60 km omtrek, daarbij komt nog de heerlijkheid Heukelom in 1230 bij, dat de heren verkrijgen. In 1260 kregen de heren Bergambacht in hun bezit, het nadeel is dat de eigendommen verspreid liggen. In 1272 wordt de havenplaats Gorinchem opgekocht en mag er tol geheven worden op de Lek als ook de Merwede. In 1305 erven de Heren het grondgebied van der Lede (Leerdam), wat hun land verbind met Heukelom en hun eigen Arkel daarbij. In 1351 komen nog de landerijen rond de Lek erbij en ook Haastrecht wordt toegevoegd, rond die periode is het grondgebied zo groot dat de heren bijna een graafschap konden stichten, maar omdat ze leenheren waren, was dit uitgesloten.
- Moeder:
Marguerite d'Allene, geb. Allenes-Les-Marais [Frankrijk] circa 915, ovl. circa 940.
tr. in 958
met
Silla Tielmans (Gonda, Gella, Sila, Silla) van Friesland, dr. van Tieleman van Friesland, geb. circa 940.
Uit dit huwelijk een zoon:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Foppe | *960 | Arkel | †1008 | | 48 | 1 | 1 |
Silla Tielmans van Friesland
Silla Tielmans (Gonda, Gella, Sila, Silla) van Friesland, geb. circa 940.
tr. in 958
met
Heiman van Arkel, zn. van Fop van Arkel en Marguerite d'Allene, geb. circa 940.
Heiman van Arkel.
Deze Heiman die in de tiende eeuw, uit Hongarije bij Keizer Otto de Grote aan kwam, wist zich door zijn dappere daden bij de keizer zo bemind te maken, dat deze hem naar Oost-Friesland zond, om onder een zekere Tieleman, die destijds landvoogd over dat gewest was, het bestuur kreeg over Neder-Friesland, het huidige Friesland. Hij huwde met de dochter van Tieleman, Silla of Gella genaamd en vertok naar Holland.
Daar kwam hij in de gunst van de graven van Holland en Teisterband, die hem enige landen schonken gelegen aan de Linge,welke later verenigd werden onder de naam "Het Land van Arkel".
Rond de tweede helft van de 9e eeuw krijgt Heiman een grondgebied toebedeeld dat wordt omschreven als het Land van Arkel, gelegen ten zuiden van Kennemerland en Amstelland of omschreven als gelegen tussen IJssel en Merwede-Linge. Onduidelijk is precies gebleken hoe groot het daadwerkelijk was, maar alles centreerde zich op de heerlijkheid Arkel. Pas in de 12e eeuw komt er meer duidelijkheid over het grondgebied en de uitbreiding daarvan. Dan bevat het grondgebied vanaf de Merwede en Linge circa 60 km omtrek, daarbij komt nog de heerlijkheid Heukelom in 1230 bij, dat de heren verkrijgen. In 1260 kregen de heren Bergambacht in hun bezit, het nadeel is dat de eigendommen verspreid liggen. In 1272 wordt de havenplaats Gorinchem opgekocht en mag er tol geheven worden op de Lek als ook de Merwede. In 1305 erven de Heren het grondgebied van der Lede (Leerdam), wat hun land verbind met Heukelom en hun eigen Arkel daarbij. In 1351 komen nog de landerijen rond de Lek erbij en ook Haastrecht wordt toegevoegd, rond die periode is het grondgebied zo groot dat de heren bijna een graafschap konden stichten, maar omdat ze leenheren waren, was dit uitgesloten.
Uit dit huwelijk een zoon:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Foppe | *960 | Arkel | †1008 | | 48 | 1 | 1 |
Nicolaas Oem van Arkel.
in de 14e eeuw was er een Nicolaas Oem van Arkel, zoon van heer Jan II van Arkel. Hij komt uit een aloud geslacht, dat terug te leiden is tot 960. Nicolaas Oem van Arkel zal zijn bijnaam wellicht gekregen hebben van zijn neef (oomzegger) bisschop Jan van Arkel, waarbij hij rentmeester was. Nicolaas Oem van Arkel was gehuwd met Lisabeth Hendricxdr. van Emmecoven.
Hij sneuvelde op 26 september 1345 in de slag bij Staveren.
Hij streed samen met graaf Willem van Holland tegen de Friezen. Graaf Willem sneuvelde eveneens. Deze Nicolaas Oem van Arkel had tenminste 2 zonen: Zij noemden zich resp. Nicolaas Oem van Sevender en Jan Oem van Bockhoven.
Deze heren voerden hun wapen als Arkel: twee dubbel gekanteelde balken, danwel in andere kleuren. Nu is het zo dat het geslacht Ooms ook gekanteelde balken in haar voert en geen groene zoden of een Hollandse leeuw. Het is suggestief aannemelijk dat het geslacht Ooms zou afstammen van Nicolaas Oem van Sevender. Nicolaas Oem van Sevender beheerde namelijk de heerlijkheid Sevender nabij Schoonhoven. Aangezien Schoonhoven aan de ander kant van de Lek recht tegenover Groot-Ammers en Nieuwpoort ligt, het geslacht Oom(s) ook een wapen met gekanteelde balken voert en tevens de geslachtsnaam Oom (Oem) gebruikt, is het niet onwaarschijnlijk dat Adriaen Adriaensz.Oom zou afstammen van Nicolaas Oem van Sevender. Nicolaas van Arkel wordt vermeld in 1329, 1332 en 1334. In laatst genoemd jaar ook als Nicolaas Oem van Arkel, ridder en gehuwd met Lisabeth Heynricxdr. van Emmecoven. Nicolaas was een zoon van Jan II, heer van Arkel. Hij was rentmeester van Jan van Arkel, bisschop van Utrecht, zijn neef (oomzegger.) Naar alle waarschijnlijkheid zal daar zijn bijnaam “Oem” van Arkel aan.
ontleend zijn. In 1332 werd hij in een oorkonde vermeld: “Wij Willem Grave van Henegouwen etc. maken cond etc. dat Heer Nyclais van Arkel, ridder en Dieric van Wairchusen, onse trouwe mannen ons gesaand hebben met horen, vriende, dat.
hen van wittachtige luden cond gemaect is...”.
Op 6-11-1334 droeg hij op aan de graaf van Holland zijn huis en gezaat in Emmikhoven en 9 morgen land in Waardhuizen, strekkend tot het huis, waarvan 5 morgen oostwaarts en 4 morgen zuidwaarts, met lijftocht van Elisabeth, zijn vrouw.
“Claes Oem van Arcle” sneuvelde op 26 september 1345 in de slag bij Staveren, waar hij streed onder graaf Willem IV van Holland, die eveneens omkwam tegen de Friezen.
Men schatte het verlies van de Hollanders op 3700 man.
Zijn naam komt voor in een heldengedicht, die de heraut van Gelre op deze slag maakte.
De goederen te Emmikhoven kwamen op 9-11-1359 aan Jan IV, heer van Arkel: “die aankwam van heer Nikolaas van Arkel, zijn oom, na de zoen”.
Nicolaas Oem van Arkel werd vaak door de oudere geschiedschrijvers verward met Claes Oem, ambachtsheer van Dubbeldam, die gehuwd was met Johanna van Arkel van Bokhoven.
Nicolaas Oem van Arkel voerde het Arkelse wapen:.
n zilver twee beurtelings gekanteelde rode dwarsbalken met een uitgeschulpte blauwe zoom.
Uit het huwelijk van Nicolaas Oem van Arkel en Lisabeth van.
Emmecoven sproten: Nicolaas Oem van Sevender, Jan Oem van Bockhoven en Jean die Wert.
- Vader:
Jan II (Johan (Jan) Herbaren van) graaf van Arkel, zn. van Jan I Herbaren de Sterke van Arkel Heer van der Lede (heer van Arkel, ridder), geb. circa 1245, ridder, heer van Arkel, ovl. Vronen, Sint Pancras, Noord-Holland op 27 mrt 12971,2, tr. (2) circa 1291 met Ermgard van Voorne. Uit dit huwelijk geen kinderen, tr. (1) circa 1269 met
|  |
tr. voor 1330
met
Lisabeth van Emmecoven, geb. circa 1280, ovl. in 1335.
Uit dit huwelijk 2 zonen:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Nicolaas | | | | | | 1 | 1 |
| 2 | Jan | | | †1399 | | | 2 | 1 |
Bronnen:
Lisabeth van Emmecoven
Lisabeth van Emmecoven, geb. circa 1280, ovl. in 1335.
tr. voor 1330
met
Nicolaas Oem van Arkel.
in de 14e eeuw was er een Nicolaas Oem van Arkel, zoon van heer Jan II van Arkel. Hij komt uit een aloud geslacht, dat terug te leiden is tot 960. Nicolaas Oem van Arkel zal zijn bijnaam wellicht gekregen hebben van zijn neef (oomzegger) bisschop Jan van Arkel, waarbij hij rentmeester was. Nicolaas Oem van Arkel was gehuwd met Lisabeth Hendricxdr. van Emmecoven.
Hij sneuvelde op 26 september 1345 in de slag bij Staveren.
Hij streed samen met graaf Willem van Holland tegen de Friezen. Graaf Willem sneuvelde eveneens. Deze Nicolaas Oem van Arkel had tenminste 2 zonen: Zij noemden zich resp. Nicolaas Oem van Sevender en Jan Oem van Bockhoven.
Deze heren voerden hun wapen als Arkel: twee dubbel gekanteelde balken, danwel in andere kleuren. Nu is het zo dat het geslacht Ooms ook gekanteelde balken in haar voert en geen groene zoden of een Hollandse leeuw. Het is suggestief aannemelijk dat het geslacht Ooms zou afstammen van Nicolaas Oem van Sevender. Nicolaas Oem van Sevender beheerde namelijk de heerlijkheid Sevender nabij Schoonhoven. Aangezien Schoonhoven aan de ander kant van de Lek recht tegenover Groot-Ammers en Nieuwpoort ligt, het geslacht Oom(s) ook een wapen met gekanteelde balken voert en tevens de geslachtsnaam Oom (Oem) gebruikt, is het niet onwaarschijnlijk dat Adriaen Adriaensz.Oom zou afstammen van Nicolaas Oem van Sevender. Nicolaas van Arkel wordt vermeld in 1329, 1332 en 1334. In laatst genoemd jaar ook als Nicolaas Oem van Arkel, ridder en gehuwd met Lisabeth Heynricxdr. van Emmecoven. Nicolaas was een zoon van Jan II, heer van Arkel. Hij was rentmeester van Jan van Arkel, bisschop van Utrecht, zijn neef (oomzegger.) Naar alle waarschijnlijkheid zal daar zijn bijnaam “Oem” van Arkel aan.
ontleend zijn. In 1332 werd hij in een oorkonde vermeld: “Wij Willem Grave van Henegouwen etc. maken cond etc. dat Heer Nyclais van Arkel, ridder en Dieric van Wairchusen, onse trouwe mannen ons gesaand hebben met horen, vriende, dat.
hen van wittachtige luden cond gemaect is...”.
Op 6-11-1334 droeg hij op aan de graaf van Holland zijn huis en gezaat in Emmikhoven en 9 morgen land in Waardhuizen, strekkend tot het huis, waarvan 5 morgen oostwaarts en 4 morgen zuidwaarts, met lijftocht van Elisabeth, zijn vrouw.
“Claes Oem van Arcle” sneuvelde op 26 september 1345 in de slag bij Staveren, waar hij streed onder graaf Willem IV van Holland, die eveneens omkwam tegen de Friezen.
Men schatte het verlies van de Hollanders op 3700 man.
Zijn naam komt voor in een heldengedicht, die de heraut van Gelre op deze slag maakte.
De goederen te Emmikhoven kwamen op 9-11-1359 aan Jan IV, heer van Arkel: “die aankwam van heer Nikolaas van Arkel, zijn oom, na de zoen”.
Nicolaas Oem van Arkel werd vaak door de oudere geschiedschrijvers verward met Claes Oem, ambachtsheer van Dubbeldam, die gehuwd was met Johanna van Arkel van Bokhoven.
Nicolaas Oem van Arkel voerde het Arkelse wapen:.
n zilver twee beurtelings gekanteelde rode dwarsbalken met een uitgeschulpte blauwe zoom.
Uit het huwelijk van Nicolaas Oem van Arkel en Lisabeth van.
Emmecoven sproten: Nicolaas Oem van Sevender, Jan Oem van Bockhoven en Jean die Wert.
Uit dit huwelijk 2 zonen:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Nicolaas | | | | | | 1 | 1 |
| 2 | Jan | | | †1399 | | | 2 | 1 |
Margarethe van Cleef
Margarethe van Cleef, ovl. circa 1182.
tr.
met
Ludwig III von Thüringen, zn. van Lodewijk 'de IJzeren' landgraaf van Thuringen (landgraaf) en Jutta (Clarica) von Schwaben von Hohenstaufen, geb. circa 1150, landgraaf, ovl. op 16 okt 1190.
Ludwig III von Thüringen.
der Milde, 1179 Pfalzgraf v.Sachsen, 1180 in Gefangenschaft Heinrichs des Löwen, stirbt auf Kreuzzug.
Uit dit huwelijk een dochter:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Jutta | *1173 | | †1208 | | 35 | 1 | 1 |
Jutta van Kleef
Jutta van Kleef, geb. voor 1249, ovl. na 1275.
tr. voor 1276
met
Walram V (Walram V (VI)) Herzog von Berg-Limburh, hertog, van Limburg, geb. voor 1243, graaf van Berg-Limburg (hertog in 1243), ovl. op 24 okt 1279, tr. (2) met Kunigunde von Brandenburg-Salzwedel [PID: 17000129]], ovl. na 8 jun 1292. Uit dit huwelijk geen kinderen.
Uit dit huwelijk een dochter:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Irmgard | | | †1282 | Grafental klooster | | 1 | 0 |
Bronnen:
Gerhard van Brugge
Gerhard van Brugge, Probst (proost), kanselier van Brugge, ovl. circa 1202.
Ludwig III von Thüringen
Ludwig III von Thüringen, geb. circa 1150, landgraaf, ovl. op 16 okt 1190.
Ludwig III von Thüringen.
der Milde, 1179 Pfalzgraf v.Sachsen, 1180 in Gefangenschaft Heinrichs des Löwen, stirbt auf Kreuzzug.
tr.
met
Margarethe van Cleef, dr. van Dietrich III (II) van Cleef (graaf van Kleef 1150, vermeld 1150-72) en Adelheid van Sulzbach (vermeld 1162-88), ovl. circa 1182.
Uit dit huwelijk een dochter:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Jutta | *1173 | | †1208 | | 35 | 1 | 1 |
Agnes van Kleef
Agnes van Kleef, geb. voor 1249, ovl. tussen 1279 en 1 aug 1285 .
tr. (1)
met
Bernhard IV Herr zur Lippe, zn. van Bernhard III van der Lippe (heer van der Lippe, 1230 nog minderjarig) en Sophia van Arnsberg en van Rietberg, ovl. in 1275.
Uit dit huwelijk een zoon:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Simon I | | | †1344 | | | 1 | 3 |
tr. (2)
met
Rudolph II von Diepholz, geb. voor 1262, graaf von Diepholz, ovl. in 1303.
Bronnen:
Walram V von Berg-Limburh
Walram V (Walram V (VI)) Herzog von Berg-Limburh, hertog, van Limburg, geb. voor 1243, graaf van Berg-Limburg (hertog in 1243), ovl. op 24 okt 1279.
tr. (1) voor 1276
met
Jutta van Kleef, dr. van Dietrich V Nust van Kleef (graaf van Kleef 1209) en Hedwig von Wettin van Meissen, geb. voor 1249, ovl. na 1275.
Uit dit huwelijk een dochter:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Irmgard | | | †1282 | Grafental klooster | | 1 | 0 |
tr. (2)
met
Kunigunde von Brandenburg-Salzwedel [PID: 17000129]], ovl. na 8 jun 1292.
Bernhard IV zur Lippe
Bernhard IV Herr zur Lippe, ovl. in 1275.
tr.
met
Agnes van Kleef, dr. van Dietrich V Nust van Kleef (graaf van Kleef 1209) en Hedwig von Wettin van Meissen, geb. voor 1249, ovl. tussen 1279 en 1 aug 1285 , tr. (2) met Rudolph II von Diepholz. Uit dit huwelijk geen kinderen.
Uit dit huwelijk een zoon:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Simon I | | | †1344 | | | 1 | 3 |
Rudolph II von Diepholz
Rudolph II von Diepholz, geb. voor 1262, graaf von Diepholz, ovl. in 1303.
tr.
met
Agnes van Kleef, dr. van Dietrich V Nust van Kleef (graaf van Kleef 1209) en Hedwig von Wettin van Meissen, geb. voor 1249, ovl. tussen 1279 en 1 aug 1285 .
Mathilde von Dinslaken
Mathilde von Dinslaken1, geb. voor 1200, Erbin von Dinslaken, ovl. circa 1224.
tr. circa 1214
met
Dietrich V Nust van Kleef1 (Dirk VI van Kleef), zn. van Dietrich IV (III) van Kleef (graaf van Kleef 1172) en Margaretha van Holland, geb. voor 1185 1208 meerderjarig, graaf van Kleef 1209, ovl. tussen 13 mei 1260 en 26 jun 1260 .
Dietrich V Nust van Kleef.
Dietrich V. Nust folgte 1193 minderjährig seinem Vater und wurde der eigentliche Gründer des Territorialstaates Kleve. Er förderte sehr die Besiedlung des Landes und gründete Burgen und Städte, unter anderem Kleve, Kalkar und Wesel. Er ging im deutschen Thronkrieg erst 1214 endgültig zu FRIEDRICH II. über und bekam von ihm alle Lehen bestätigt. Er griff 1203 in den Holland-Erbkrieg zugunsten seiner Nichte Adelheid (Ada) ein, ohne ihr eigentlich helfen zu können. Er gehörte mit zur Opposition gegen Engelbert I. von Berg, Erzbischof von Köln, ohne an dessen Ermordung 1225 beteiligt gewesen zu sein. Er unterstützte den Erzbischof von Bremen bei dessen "Kreuzzug" gegen die Stedinger Bauern, machte 1234 die Schlacht bei Altenesch mit und blieb wie die anderen Großen von Westfalen im Gegensatz zu den Erzbischöfen von Köln. Er unterstützte 1247 König WILHELM von Holland, der ihm alle Reichslehen bestätigte. Er griff 1248 in den Flandern-Erbkrieg gegen das Haus DAMPIERRE-NAMUR ein, gewann unter anderem Gehlen, Castrop, Mengede, Hülchrath bei Neuß, die Waldgrafschaft Wesel und die Vogtei von Willibrord in Wesel und Dinslaken und festigte die Position des Hauses am Niederrhein.
Uit dit huwelijk 2 kinderen:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Dietrich | *1214 | | †1245 | Wissel (D) | 30 | 1 | 2 |
| 2 | Margaretha | | | †1251 | Grafental klooster | | 1 | 0 |
Bronnen:
Dietrich Primogenitus van Kleef Graf zu Dinslaken
Dietrich Primogenitus van Kleef Graf zu Dinslaken1, geb. circa 1214, ged. in 1215, graaf tot Dinslaken, heer van Wesel en Dinslaken, ovl. Wissel (D) op 24 mrt 1245.
Dietrich Primogenitus van Kleef Graf zu Dinslaken.
Dietrich wurde Graf zu Dinslaken mit allem rechtsrheinischen Besitz der Familie.
tr. in 1233
met
Elisabeth van Brabant1, dr. van Hendrik I hertog van Brabant (hertog van Brabant) en Maria van Frankrijk, ovl. op 23 okt 1273.
Uit dit huwelijk 2 dochters:
| | naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
| 1 | Machteld | | | †1304 | | | 1 | 7 |
| 2 | Elisabeth | *1231 | | †1283 | | 51 | 1 | 1 |
Bronnen:
Mechthild van Kleef
Mechthild van Kleef, ovl. op 21 dec 1309.
tr. voor 1276
met
Heinrich Landgraf von Hessen, zn. van Hendrik II hertog van Brabant van Lotharingen (ridder 1226, hertog van Lotharingen en Brabant, markgraaf van Antwerpen 1235) en Sophie van Thuringen, geb. op 24 jun 1244, landgraaf van Hessen, ovl. Marburg [Duitsland] op 21 dec 1308.
Heinrich Landgraf von Hessen.
tweede echtgenoot, das Kind, 1247 Belehnung mit Thüringen, kann 1256-1263 nur Hessen aus diesen Gütern dem Margkrafen Heinrich dem Erlauchten entreissen.
Dietrich zu Xanten
Dietrich Probst zu Xanten (von Cleve, van Kleef), Probst vanaf 1258, ovl. tussen 1283 en 1285.
Dietrich Probst zu Xanten.
1282-1297 urkundl. Herr zu Kervenheim, Propst zu Xanten, Archidiakon zu Köln.
Agnes van Kleef
Agnes van Kleef, geb. voor 1269, Nonne zu Bedburg, ovl. in 1312.
Irmgard van Kleef
Irmgard van Kleef, ovl. op 11 mei 1319.
tr.
met
Wilhelm Graf von Berg, zn. van Adolf van Limburg-Arlon (Berg) (graaf van Berg 1246, vermeld 1238-1259) en Margaretha van Ahr-Hochstaden (vermeld 1240-67), ovl. op 20 apr 1308.
