tr.
met

Cornelis van Tongerloo¹, zn. van Thomas Thomasz van Tongerloo (lakenkoper) en Geertruyd de Vreede, geb. te Antwerpen [België] in 1555, DG, vermogend Doopsgezind koopman te Amsterdam, ovl. in 1617.

Cornelis van Tongerloo.
De namen van de beide andere koopers, Cornelis van Tongerlou en Tobias Jansz, zijn ten deze van het grootste belang, immers alle drie vinden wij wederom broederlijk vereenigd vermeld in een acte van den Amsterdamschen notaris J . Gijsberti dd. 24 Jan. 1611. Op genoemden datum „heeft Cornelis Outgersz vercoft ende Peter Ihimasz zo voor hem selve als uyt den name ende vanwege Cornelis van Tongerloo ende Tobias Jansz, die hij hierinne vervangen heeft, gecoft een huys ende erfve gestaen op de Nieuwezijdsoosterachterburchwal" te Amsterdam. Onder de acte vindt men o.a. de hand- teekening van Pieter Thomasz: De drie genoemde acten, alle verleden in de maand Januari van het jaar 1611, doen ons vermoeden, dat wij hier te doen hebben met huizenspeculanten, die voor gezamenlijke rekening huizen kochten, om die eenigen tijd later met winst te verkoopen. Geen wonder dat — zooals Bastert dan ook vermeldt — de brouwerij „de twee manen" in 1614 wederom veikocht werd; men vindt de verkoopacte in het reeds genoemde trans- portregister van Weesp (309), 1°. 193. Als verkoopers worden genoemd „Cornelis van Tungerlo, Pieter Thomasz ende Agniesgen Symunsdr wed(uw)e wijlen Tobias Jansz za. geassisteert met Abraham Jansz haere overleden mans broeder en(de) gecoren voocht in desen"; de kopper was Cornelis Jacubsz Wayer. Cornelis van Tongerloo was inderdaad het type van den grond- en huizenspeculant. Zoowel te Weesp als te, Amsterdam kocht hij tallooze erven en huizen. Zoo kochten hij, Tobias Jansz en Abraham Janz op 15 Mei 1611 een huis en erve te Weespercarspel (reg. der transporten te Weesp, n°. 309, f°. 13 v0 .), op denzelfden datum een morgen land aan de Vecht (f°. 16). Zelf kocht hij huizen en landerijen in en bij Weesp, zie hetzelfde register, f°. 186 v°, 187 vs , 223, 225, 226, 229, 230 enz. In de Kwijtscheldingen te Amsterdam komt zijn naam herhaaldelijk voor in acten uit het begin van de 17d e eeuw. Hij kocht huizen in de Rapen- burgerstraat (Kwijtscheldingen, dl. 38, f°. 196 v0 .), Smak- steeg (dl. 20, f°.'43 v°.), O.Z. Voorburgwal (dl. 27, f°. 144 v0.)', Warmoesstraat (dl. 14, 1°. 224), op het Wees- pad (dl. 21, f°. 245, dl. 29, f°. 87 v°) enz. enz. Bij Mr. W. R. Veder, Het Archief van de Gasthuizen te Amsterdam (1908), blz. 297 en 304 leest men dat op 15 Juli 1593 Jan Claesz Clouck en Cornelis van Tongerloo kochten twee huizen en erven, zijnde vier woningen onder één dak, genaamd de Oude Lombart, op de Grimnessesluis te Amsterdam, welk complex door hem op 6 Mei 1699 wederom verkocht werd aan Michiel Michielsz van Verlaer, een neef van Vondel: Tezamen met Pieter Thomasz kocht Cornelis van lonqerloo nog „een huys ende erve zijnde twee woninghen onder een dack gestaen int Mandemaeckerssteeghje" te Amsterdam op 14 Maart 1611 (Kwijtscheldingen, dl. 33, f°. 225 v°.). Vermoedelijk was deze Pieter Thomas? dezelfde als de „Pieter Thomasz Koeckebacker", die op 27 Nov. 1615 kocht 3923 voet „erfi¨s gelegen opde Keysersgracht, daer lendenen van zijn hij comparant (d.i. Pieter Thomasz) Tongerlo met Jacob Haesbaert geswaegers ende mede aende zuytsijde ende de vercooper (Andries Qernout) aende Noortsijde" en op 2 Mei 1616 „een ledich ertif gelegen aende Westsijde van de Keysersgraft breet 20 voeten ende lang 150 voeten" (Kwijtscheldingen, dl. 37, en 206 v°). Ook kocht Pieter Thomasz een erf 1°. 92 v°. aan het Lange Tuinpad te Amsterdam (Kwijschel- dingen, dl. 37, f°. 257). Cornelis van Tongerloo was een vermogend Doops- gezind koopman te Amsterdam. Het is mij niet duidelijk waarom P. J . Dobbelaar in zijn proefschrift over de branderijen in Holland tot het begin der 19d e eeuw (1930), blz. 40 hem glasblazer noemt. Dobbelaar citeert een acte uit de Weesper transportregisters, waarin staat vermeld, dat op 17 Aug. 1614 Cornelis van Tongerlo, coopman tot Amsterdam, aan Pieter Wiggertsz, brandewijnbrander, transporteert een huis en erve in de Nieuwstad te Weesp. Het volgend overzicht doet ons Cornelis van kennen temidden van zijn familieleden: Zelf behoorde Cornelis van Tongerloo tot de Vlaamsche gemeente der Doopsgezinden; zijn zoon Jaspar was bij deze gemeente dienaar of diaken. Jan Munter, de stamvader van het Amsterdamsche regeeringsgeslacht van dien naam, behoorde daarentegen tot de Water- landsche gemeente der Doopsgezinden. Gezien de toenmalige mentaliteit der Doopsgezinden is het wel waarschijnlijk, dat ook Pieter Thomasz, die met Cornelis van longerloo zaken deed, eveneens tot de Mennisten behoorde. De volgelingen van Menno hielden zich over het algemeen van de overige bevolking wat afzijdig en zullen voor firmanten wel geloofsgenooten gekozen hebben. Een en ander is echter slechts een hypothese, die evenwel versterkt wordt door het feit, dat men in het Amsterdamsche Poorterboek vermeld vindt, dat op 2 Dec. 1602 poorter werd op poorter- belofie: Pieter Thomasz van Franiker, wever. Aangezien deze poorter niet den eed aflegde, doch de gelofte, weten wij, dat wij hier met een Doopsgezinde te doen hebben; mogelijk is, dat de wever uit Franeker dezelfde is als de huizenkooper uit 1611 en volgende jaren. Hier wordt ten slotte nog vermeld, dat na den dood van Cornelis van Tongerloo (1617) vele hem toebehoo- rende huizen te Weesp door zijn erfenamen werden verkocht. Zoo vindt men, dat een dergelijk huis op den laatsten Juni 1618 verkocht werd door „Jasper van.
Cornelis van Tongerloo en Maritge Pietersdr
Vondel een bruiloftsgedicht maakte op het Huwelijk van Jacob Haesbaert en Claerken van Tongerloo. Omtrent de familie van Tongerloo vindt men vele gegevens bij Elias.

Uit dit huwelijk een dochter: