Parenteel van Geert Hagenbeeck de Oude
Parenteel van Geert Hagenbeeck de Oude

Het goed Hagenbeek bij Ruurlo wordt vanaf 1382 vermeld in de verschillende hertogelijke rekeningen van schattingen (belasting) en rente-inkomsten. In de tweede helft van de vijftiende eeuw wordt het goed enkele malen aangeduid met een andere naam: Berninckloe. Uit die tijd stammen de eerste gevens over de bewoners die de naam Hagenbeeck voerden. Zij worden ondermeer vermeld in de richterbrieven (= door de richter opgemaakte akten) van Ruurlo en in de hertogelijke registers van horigen.
Het goed Hagenbeek te Ruurlo en zijn bewoners is in kaart gebracht. Dit goed, gelegen in het buurschap Bruyl, was van oudsher een hofhorig goed, dat eigendom was van de hertogen van Gelre. De bewoners waren tot in de 16de eeuw horige lieden, die vaak de naam van het goed als familienaam voerden.
Hofhorige goederen mochten slechts worden gebruikt door horige lieden. Deze konden alleen met andere horigen in het huwelijk treden en hun kinderen waren automatisch weer horig. Wanneer de gebruiker van een hofhorig goed overleed, kreeg zijn oudste zoon tweederde van het goed in gebruik terwijl de andere kinderen het resterend deel verkregen. De oudste zoon had echter het recht om het deel van zijn broers en zusters terug te kopen, zodat het goed niet versplinterd raakte. Wanneer een horig man nog andere, eigen goederen bezat erfde de hertog hiervan de helft. Slechts met toestemming kon een horige zijn eigen goederen aan een ander vermaken.
Zo vinden we als horige hoofdbewoners achtereenvolgens Geert Hagenbeeck de oude en zijn vrouw Kunne (vóór 1452), Geert Hagenbeck de jonge en zijn vrouw Essele (1452-1466), Derick ten Knuve en zijn vrouw Gertruidt Hagenbeeck (1468), Bernt thoe Hagenbeeck en zijn vrouw Griete (1488-1491), Dierick Hagenbeeck en zijn vrouw Elsken (1529-1533).
Ten tijde van de laatstgenoemde Bernt en Dierick begint de versplintering van Hagenbeeck doordat de bewoners zonder toestemming van de hertog gedeelten van het goed aan anderen verkochten alsof het hun eigendom was. Hoewel dit uiteraard niet was toegestaan, werd er pas in 1557 iets aan gedaan door een onderzoek waarbij alle oude koopakten op tafel kwamen en de nieuwe eigenaars voor het misbruik moesten betalen. De onderdelen van het oude goed Hagenbeeck werden echter niet meer samengevoegd. Koning Philips II stemde erin toe dat de verschillende stukken afzonderlijk van de horigheid werden bevrijd: de hofstede Hagenbeek, de Bongershoeve, de Winckeler Maet, het Haech, de Havercamp, de Hagenbeker Camp, de Hagenbeker Maet. Een gedeelte van Hagenbeeck was inmiddels gevoegd bij het horig goed ten Vente, dat eveneens werd vrijgekocht. © 1996,1997 drs. P.Nouwt te Waalre


Generatie I

I.   Geert Hagenbeeck de Oude1, ovl. voor 1452, tr. met Kunne 1. 
 Uit dit huwelijk een zoon: 
  1.   Gerrit (Geert) Haegenbeeck de Jonge1, volgt II. 

Generatie II

II.   Gerrit (Geert) Haegenbeeck de Jonge1, zn. van Geert Hagenbeeck de Oude (I) en Kunne , vermeld 1452, 1466, tr. met Essele 1. 
 Uit dit huwelijk 3 dochters: 
  1.   Gertrudt thoe Hagenbeeck (thoe Hagenbeeck2,3), volgt IIIa. 
  2.  Lisse Hagenbeeck, ovl. voor 1488, volgt IIIb. 
  3.  Styne Hagenbeeck, vermeld 1488, tr. met Gert Henricksz. Uit dit huwelijk geen kinderen. 
 
Gerrit (Geert) Haegenbeeck de Jonge.
Op St. Margareta de heilige jonkvrouw 1452 (richterbrief Ruurlo) Geert Haegenbeckes de jonge en zijn huisvrouw Essele geven bij testament voor de zielen van Geert Hagenbeckes de oude en zijn huisvrouw Kunne uit "oeren  erve ende guede, geheiten thoe Berninckloe" een malder winterroge en een malder haver "uyten Hagenbecke", jaarlijks op St. Maarten in de winter te betalen aan de kerk van Ruurlo; op voorwaarde van een jaarlijkse uitkering van een oude Vlaamse aan twee raadslieden van de kerk, en een oude Vlaamse aan de koster. Verder moet men jaarlijks op St. Maarten in de winter ten altare met bier en brood een vigilie houden, waarbij de priester zal bidden.
Het opschrift vermeldt: "Bernynckloe, anders genaemt Hagenbeke".
 

Generatie III

IIIa.   Gertrudt thoe Hagenbeeck (thoe Hagenbeeck2,3), dr. van Gerrit (Geert) Haegenbeeck de Jonge (II) (vermeld 1452, 1466) en Essele , vermeld 1468-1481, tr. met Derick ten Knuve2, vermeld 1468. 
 Uit dit huwelijk 10 kinderen: 
  1.  Gerrit (Geert) , volgt IVa. 
  2.   Bernt toe Hagenbeeck (toe Hagenbeeck3), volgt IVb. 
  3.  Johan , schoenmaker. 
  4.  Derick . 
  5.  Henrick . 
  6.  Thonys . 
  7.  Bertholt . 
  8.  Asselle , tr. met Luyken , Brouwer. Uit dit huwelijk geen kinderen. 
  9.  Effesse . 
  10.  Wendele (Wandele) , ovl. voor 1534, volgt IVc. 
 
Gertrudt thoe Hagenbeeck.
Op Onze Lieve Vrouweavond Purificationis 1468 (richterbrief Ruurlo) Derick ten Knuve en zijn vrouw Gertruidt geven aan het St. Anthonisaltaar in de kerk te Ruurlo ½ malder rogge jaarlijks op St. Merten uit "hoere alinger huesinge ende haeve des erves ende guedes to Haegenbecke, gelegen in den kerspel van Roederloe, tusschen den Knuve ende den Blomendael".
 
 
Derick ten Knuve.
St. Blasiusdag 1468 (richterbrief).
Derick ten Knuve en zijn vrouw Gertruidt geven ingevolge het testament van haar broer Bertolt Haegenbeckes aan de Onze Lieve Vrouwe kerk te Ruurlo 1 malder rogge jaarlijks uit "sijnen erve ende guede dat Berninckloe, anders geheiten dat Haegenbecke, gelegen in den kerspele van Roederloe, op den Broele". Verder geven zij aan de priesters van de kerk ¼ schepel rogge om jaarlijks voor Bertolt "op den stoel toe bidden".
 
 
Johan ten Knuve.
vermeld 1481-1488.
 
 
Derick ten Knuve.
vermeld 1483.
 
 
Henrick ten Knuve.
Vermeld 1481-1488.
 
 
Thonys ten Knuve.
Vermeld 1481-1488.
 
 
Bertholt ten Knuve.
Vermeld 1481-1483.
 
 
Asselle ten Knuve.
Vermeld 1481-1488.
 
 
Effesse ten Knuve.
Vermeld 1483-1488.
 

IIIb.  Lisse Hagenbeeck, dr. van Gerrit (Geert) Haegenbeeck de Jonge (II) (vermeld 1452, 1466) en Essele , ovl. voor 1488, tr. met Henrick Nieuenbosch. 
 Uit dit huwelijk 3 dochters: 
  1.  Elberich , volgt IVd. 
  2.  Gertrudt . 
  3.  Lysse , vermeld 1488. 

Generatie IV

IVa.  Gerrit (Geert) ten Knuve, zn. van Derick ten Knuve (vermeld 1468) en Gertrudt thoe Hagenbeeck (IIIa) (vermeld 1468-1481), tr. met Engelle van de Langenberch. 
 Uit dit huwelijk een dochter: 
  1.  Eefse , tr. met Gert ten Knuve. Uit dit huwelijk geen kinderen. 
 
Gerrit (Geert) ten Knuve.
Vermeld 1481-1534.
In 1481 verkopen Gerit ten Knuve, zijn moeder Geertruydt ten Cnuve en haar kinderen Beernt, Johan, Berthoilt en Assele, aan Berndt ter Haer en zijn vrouw Geertrut een maat, genaamd de Winckelre Maet, te Ruurlo.
 

IVb.   Bernt toe Hagenbeeck (toe Hagenbeeck3), zn. van Derick ten Knuve (vermeld 1468) en Gertrudt thoe Hagenbeeck (IIIa) (vermeld 1468-1481), tr. met Griete Lambertsdr ten Winckel3. 
 Uit dit huwelijk een zoon: 
  1.  Dirick Johan , volgt V. 
 
Bernt toe Hagenbeeck.
vermeld 1481-1492.
 

IVc.   Wendele (Wandele) ten Knuve4, dr. van Derick ten Knuve (vermeld 1468) en Gertrudt thoe Hagenbeeck (IIIa) (vermeld 1468-1481), ovl. voor 1534, tr. met Geryt Rueter4. 
 Uit dit huwelijk een zoon: 
  1.  zoon , koopman. 
 
Wendele ten Knuve.
Vermeld 1483-1488.
 

IVd.  Elberich Nieuenbosch, dr. van Henrick Nieuenbosch en Lisse Hagenbeeck (IIIb), vermeld 1488-1534, tr. met Willem die Sprenckeler. 
 Uit dit huwelijk 3 kinderen: 
  1.  Evert . 
  2.  Bartolt . 
  3.  Hille , tr. met Geert Wobben. Uit dit huwelijk geen kinderen. 

Generatie V

V.   Dirick Johan toe Hagenbeeck (toe Hagenbeeck5), zn. van Bernt toe Hagenbeeck (IVb) en Griete Lambertsdr ten Winckel, tr. met Elsken . 
 Uit dit huwelijk 8 kinderen: 
  1.  Bernt . 
  2.  Bartolt . 
  3.  Lambert . 
  4.  Tonys . 
  5.  Dierick . 
  6.  Geryt . 
  7.  Katryna . 
  8.  Griete . 
 
Dirick Johan toe Hagenbeeck.
Vermeld 1488-1557.
13 juli 1529 (richterbrief Ruurlo) Dierick Hagenbeckes en zijn huisvrouw Elsken verkopen aan Henricke ten Wynckel en zijn huisvrouw Henssen "een stuck bouwlandts, gelegen opt den Hagenbeke, soeverre hee dat nu in gebruyck heeft".
Op St. Willibrordusdag 1529 (richterbrief Ruurlo) Derick Hagenbeckz en zijn vrouw Elsken verkopen voor 82 goudgulden aan Koene tho Vendt en zijn huisvrouw Janna "enen kamp landes metten getymmer dair nuu opstaende ind dair properlick tho horende, soe dat met sijne alingen tobehoer gelegen is in den kerspel van Ruerlo, schetande metter eenre zijden an den Hagenbeeker dijke ind metter ander zijden nae Ribberskampe".
 


Bronnen:

1. Archief Gelderse rekenkamer (A 001), Type: Algemene akte, Archiefnaam: Gelders Archief, Inventarisnr.: 1120, Bron onderwerp: Testament, Plaats van akte: Ruurlo, Aktedatum: 1452 (1452) 

2. Archief Gelderse rekenkamer (A 001), Type: Algemene akte, Archiefnaam: Gelders Archief, Inventarisnr.: 1120, Bron onderwerp: Testament, Plaats van akte: Ruurlo, Aktedatum: 1452 

3. Archief Graven en Hertogen van Gelre (OAA 005), Type: Algemene akte, Archiefnaam: Gelders Archief, Inventarisnr.: 138, Bron onderwerp: hofhorig goed, Plaats van akte: Ruurlo, Aktedatum: 1488 (1488) 

4. Archief Graven en Hertogen van Gelre (OAA 005), Type: Algemene akte, Archiefnaam: Gelders Archief, Inventarisnr.: 138, Bron onderwerp: hofhorig goed, Plaats van akte: Ruurlo, Aktedatum: 1488 (1534) 

5. Archief Gelderse rekenkamer (A 001), Type: Algemene akte, Archiefnaam: Gelders Archief, Inventarisnr.: 1120, Bron onderwerp: Testament, Plaats van akte: Ruurlo, Aktedatum: 1452 (13 jul 1529)